مهندسی ارزش
معرفی مهندسی ارزش مهندسی ارزش (Value Engineering)،تلاشی است سازمان یافته كه با هدف بررسی و تحلیل تمام فعالیتهای یك طرح، )از زمان شكل‌گیری تفكر اولیه تا مرحله طراحی و اجرا و سپس راه اندازی و بهره برداری( انجام می شود و به عنوان یكی از كارآمدترین و مهم ترین روشهای اقتصادی در عرصه فعالیتهای مهندسی، شناخته شده است. مهندسی ارزش در چهارچوب مدیریت پروژه، ضمن اینكه به تمام اجزای طرح توجه می كند، هیچ بخشی از كار را قطعی و مسلم نمی داند. هدف مهندسی ارزش، زمان كمتر برای رسیدن به مرحله بهره برداری بدون افزودن بر هزینه ها یا كاستن از كیفیت كار است.
مهندسی ارزش، مجموعه ای متشكل از چندین روش فنی است كه با بازنگری و تحلیل اجزای كار، قادر خواهد بود، اجرای كامل طرح را با كمترین هزینه و زمان تحقق بخشد. مهندسی ارزش عبارت است از نگرشی خلاق به منظور بهینه ساختن هزینه های چرخه عمر،صرفه جویی در زمان،افزایش سود،بهبود کیفیت ،افزایش سهم بازار، حل مشکلات واستفاده بهینه از منابع می باشد.
با آنكه روش مهندسی ارزش را می توان در تمام مراحل یك پروژه اجرایی به كارگرفت، بیشترین مزایای آن زمانی حاصل می شود كه در نخستین مراحل برنامه ریزی و طراحی به كار گرفته شود. نوآوری و جنبه های كاربردی مهندسی ارزش، این روش را از روشهای سنتی و متعارف كاهش هزینه ها، متمایز می گرداند. مهندسی ارزش برعكس، اطلاعات، شناسایی عرصه های مشكل دار، پیشنهاد و تدوین روشها و طرحهای ابتكاری، پرورش اندیشه های نو و تلفیق همه جانبه دیدگاههایی را كه قرار است توصیه شود، مطرح می سازد.
سیر تاریخی مهندسی ارزش "تحلیل ارزش" به صورت یك روش فنی ویژه ، در سال های پس از جنگ جهانی دوم صورت گرفت . كار طراحی و تدوین این روش به دستور هنری ارلیچر(Henry Erlicher ) معاون فنی بخش خرید های شركت جنرال الكتریك آغاز شد . در سال 1947 این وظیفه برعهده لارنس مایلزLawrence) D.Miles ) مهندس ارشد شركت جنرال‌الكتریك نهاده شد .
مایلز كه مبتكر و بنیانگذار مهندسی ارزش به‌شمار می رود ، یك روش رسمی رابه اجرا درآورد كه در جریان آن چندین گروه از كاركنان شركت ، عملكرد محصولات تولیدی شركت جنرال الكتریك را بررسی میكردند.آنان به اتكای روشهای خلاق گروهی و بدون افت كارایی محصول ، تغییراتی در محصولات شركت بوجو د آوردند و هزینه های تولید را كاهش دادند. روش" تحلیل ارزش" به عنوان یك استاندارد در شركت جنرال الكتریك پذیرفته شد و به تدریج شركت‌های دیگر و برخی سازمان های دولتی نیز این روش جدید را به عنوان ابزاری برای كاستن از هزینه‌های خود به كار بستند . نتیجه این شدکه روش وتکنیک" مهندس ارزش" به وجودآمد.
نقاط عطف درمهندسی ارزش سال 1947 : برنامه تحلیل ارزش در شرکت جنرال موتور امریکا به وجود آمد. سال 1952 : تشکیل اولین سمینار تحلیل ارزش سال 1958 : دریافت بزرگترین نشان افتخار نیروی دریایی توسط آقای مایلز سال 1959 : تشکیل جامعه مهندسین ارزش آمریکا Save در واشنگتن سال 1962 : بکار گیری مهندسی ارزش در قرار دادهای بیش از صد هزار دلار وزارت دفاع آمریکا سال 1977 : جامعه مهندسی ارزش هندINVEST دراکتبرهمین سال تاسیس شدواولین کنفرانس ملی دردهلی برگزارشد. سال 1988 : کنفرانس مهندسی ارزش در ایالت هاوایی امریکا برگزار شد. سال 1992 : فدراسیون جهانی مهندسی ارزش تشکیل شد.
در ایران از سال 1378 موضوع مهندسی ارزش در برخی دانشگاه‌ها، وزارت نفت و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور مطرح گردید و سمینارهایی در این زمینه برگزار شد.تدوین دستورالعمل ارجاع کاروانعقاد قراردادباواحدهای خدمات مهندسی ارزش توسط سازمان مدیریت وبرنامه کشور درسال1379دورنمای روشن وامیدوارکننده ای رابرای توسعه فرهنگ وبه کارگیری مهندسی ارزش وتدوین الزامات قانونی ورفع موانع دراین زمینه ترسیم نموده است .درحال حاضر اجرای مهندسی ارزش جنبه جدی به خود گرفته است دروزارت راه وترابری ووزارت نیرو،پروژه های بسیاری مورد بررسی مهندسی ارزش قرارگرفته ونتایج مفید وموثری داشته است.
برنامه کاری مهندسی ارزش برنامه مهندسی ارزش شامل هفت فاز به شرح ذیل می باشد: فاز عمومی فاز اطلاعات فازعملکرد فازخلاقیت فازارزیابی فازبررسی وتوسعه فازتوصیه
فازعمومی: سازمان دهی نیروی کار،مشخص نمودن تصمیم گیرنده،انتخاب محدوده کار،تخصیص عملکرد به هرکدام از اجزا وجهت دهی به کار گروهی فازاطلاعات: تجزیه مساله به اشکال خاص ، پرهیز ازکلی گویی، جمع اوری تمامی اطلاعات مربوط بطور دقیق ومعنی دار فاز عملکرد: مشتمل بر کلیه تلاش هایی است که برای ارزش صورت می گیرد.عملکردهای اصلی وفرعی تعریف می شوند. فاز خلاقیت: بکارگرفتن روشهای خلق ایده های جدید
فازارزیابی :عقاید وایده هایی که که درفاز خلاقیت ایجاد گردید تصفیه ،اصلاح وترکیب می گرددتا پیشنهاد مورد نظرحاصل شود. فاز تحقیق وبررسی:ایده های خلاقی که دربالا تصفیه ، ارزیابی ومقایسه شد ، در معرض تجدید نظر قرارمی گیرند. فازاجرا:جنبه هایی ازقبیل چه چیز احتیاج است؟(منابع،بودجه،زمان ،افراد،کمک وغیره)مورد نظر قرارگرفته وپس از تایید تصمیم گیرنده مراحل اجرایی آغاز می شود.
روش های مورد استفاده درمهندسی ارزش ازروابط انسانی خوب بهره بگیرید ازکلی گویی پرهیزکنید برموانع فائق آیید قضاوت منطقی خوب بکارببرید کارگروهی را حمایت کنید ازحقایق مطمئن شوید بطورسازنده هرچیزرا موردسوال قراردهید هزینه هاراتعیین کنید
ارزش پولی برای تمامی مشخصات تلرانسها،اتصالات وسایرموارد تکمیلی تعیین کنید. عملکردهارا تعریف وطبقه بندی کنید. ذهن خودرا فعال کنید. ساده سازی کنید. ایده هارا ترکیب وتصفیه کنید. برای تمامی ایده ها هزینه در نظر بگیرید عملکردهای جایگزین رامشخص کنید. ازاستانداردهااستفاده کنید.
با متخصصین ،فروشندگان ،مشتریان وغیره مشاوره کنید. از محصولات ،فرایندهاورویه های خاص استفاده کنید با استفاده ازروش مقایسه ای ارزیابی کنید. پول را آنچنان خرج کنید که انگار پول خودتان است. جواب هارا با اطلاعات کافی برای تصمیم گیری ارایه دهید درصورت امکان دوراه حل ارائه دهید با استفاده ازممیزیهای مستقل،صرفه جوئیهای قابل پیش بینی رابررسی کنید به کمک های انجام شده اعتراف کنید.
تعاریف و توصیف های مرتبط با مهندسی ارزش مهندسی ارزش را بازنگری خلاق و سازمانیافته ارزشها (Value) وهزینهها (Cost)به منظور بیشینهكردن شاخص ارزش (Function / Cost) تعریف نمودهاند. هدف مهندسی ارزش از میان برداشتن یا اصلاح هر عاملی است كه موجب تحمیل هزینه‌های غیرضروری میشود، بیآنكه آسیبی به كاركردهای اصلی و اساسی سیستم وارد آید. دستور كار مهندسی ارزش، بهبود مداوم طراحی و اجرا است.
مهندسی ارزش تكنیكی مؤثر برای كاهش هزینهها، افزایش سودآوری و بهرهوری، بهبود كیفیت بدون كاستن از جاذبههای ظاهری و جلوگیری از تاثیر سوء بر محیط زیست است. مهندسی ارزش یا تحلیل ارزش یك تكنولوژی مدیریتی است كه در پی برقراری توازن عملی میان هزینه، قابلیت اطمینان و عملكرد در یك محصول/خدمت، پروژه، فرآیند یا اجزای هر یك از آنها است.
توصیه های مهندسی ارزش هزینه‌های تمام طول عمر پروژه رامد نظرقراردهید نه فقط مقاطعی ازآن را. شاخص ارزش (کارکرد به هزینه ) سیستم یا زیرسیستم مورد نظر را بالا ببرید. تاثیر هر پیشنهاد مهندسی ارزش را در صورت جوابگوئی به عملکرد از نقطه نظر زمان، هزینه وكیفیت تحلیل نموده وگزارش كنید. برای خلاقیت ذهنی طرفهای ذیربط و ذینفع احترام قائل شوید . رای نهایی از آن كارفرما است، آن را بپذیرید . بكارگیری مهندسی ارزش با استفاده از تحلیل كاركرد عوامل و محصولات معمولا توسط یك گروه آموزش دیده و متخصص به نام گروه مهندسی ارزش صورت میگیرد.
متخصصین مهندسی ارزش در زمینه تحلیل پروژهها از دیدگاه هزینه / كاركرد آموزش دیدهاند. گروه مهندسی ارزش، همچنین نقطه نظرات خود را در زمینه بهبود روشهای ساخت یا زمانبندی اجرا، كه بر بهینهسازی بهرهبرداری و تعمیر و نگهداری مؤثر است به كارفرما ارائه میكند.
اصول بنیادی مهندسی ارزش 1- بهره گیری از كارشناسان چند تخصصی برای اعمال تغییرات. 2- تكمیل تدریجی تغییرات از طریق مطالعه و بررسی عینی كار. 3- بهره گیری از یك منطق اساسی برای طرح پرسش ها. 4- برنامه ریزی انجام كار.
فرآیند مهندسی ارزش، فرآیندی منطقی و ساختار یافته است كه در آن از یك گروه كارشناس چند تخصصی برای هدفهای زیر استفاده می شود: 1- انتخاب پروژه یا محصول مناسب برای تحلیل با توجه به زمان صرف شده برای مطالعه. 2- مشخص كردن و اندازه گیری كردن ارزش جاری یك پروژه و محصول یا اجزای تشكیل دهنده آن با توجه به عملكردهایی كه نیازها، هدفها و خواستهای یك پروژه را برآورد می سازد. 3- تدوین و ارزیابی گزینه های جدید برای تخمین یا ارتقای كیفیت بخشهای وابسته با هزینه كمتر. 4- انطباق گزینه جدید با بهترین راه عملی كردن آن.
گروه مهندسی ارزش از طراحان، پیمانكاران، تحلیل گران ارزش و كارفرمای یك پروژه اجرایی تشكیل می شود: گروه طراحی تحلیل گر ارزش مهندسان مشاور پیمانكاران كارفرما :مهم ترین و اصلی ترین جنبه مشاركت كار را در حلقه تحلیل ارزش به عهده دارد. پشتیبانی فعالانه كارفرما، ضامن موفقیت و مؤثر واقع شدن كار است.
موانع فکری به کارگیری مهندسی ارزش در ایران مهندسی ارزش برای شرکت های کوچک کارا نمی باشد . در صورتی که شرکت های کوچک ، موفقیت بهتری برای انجام این کار دارند . مهندسی ارزش را برای محصولات دارای اندازه ، کیفیت ، کاربرد ، هدف و قیمت های متفاوت نمی توان به کار برد . مهندسی ارزش در شرکتی که درصد بالایی از قطعات آن خریداری می گردد ، عملی نیست. مهندسی ارزش، کاربردی در تولید محصولات با تکنیک بالاکه برای اولین بار تولید می شوند ندارد. این دیدگاه ها در مورد مهندسی ارزش اشتباه است زیرا مفهوم مهندسی ارزش همانند هر تکنیک خوب حل مشکل ، ما را به تصمیم گیری های مدیریتی راهنمایی می نماید .
كاربرد مهندسی ارزش در رشته‌های مختلف در ایالات متحده رشته نكات قابل توجه 1 راه و ترابری بازگشت سرمایه به میزان 113 دلار به ازای هر دلار سرمایه گذاری به طور میانگین و نیز 845 ملیون دلار صرفه جویی در هزینه در سال 1999 2 سلامتی کاهش 24 درصدی هزینه های پروژه های مربوط به سلامتی در یک دوره شش ساله در نیویورک 3 ساخت و ساز صرفه جویی معادل یک میلیارد دلار در سال 2000 در پروزه‌های ساختمانی مربوط به بزرگراه‌ها در ایالات متحده 4 صنعت کاهش هزینه در محدوده ای بین %5 تا %100 در بخشهای مختلف 5 محیط زیست در پروژه های زیست محیطی به دلیل هزینه های بالا پتانسیل بسیار زیادی در جهت بکارگیری متدولوژی ارزش دارند 6 خدمات دولتی بازگشت سرمایه به میزان 20 دلار به ازای هر دلار سرمایه گذاری به طور میانگین
كاربرد مهندسی ارزش در ایران در سالهای اخير نيز در ايران با مطالعات مهندسی ارزش صرفه جوئی های قابل توجهی حاصل شده است که از آن جمله حدود 50 ميليارد ريال در اجرای تونل بلند گاوشان، حدود 20 ميليارد ريال در کانال بزرگ آبياری پای پل از طرح شبکه آبياری کرخه و حدود 120 ميليارد ريال در شبکه آبياری تالوار زنجان (که در کارگاه مهندسی ارزش بهمن ماه 1381 حاصل شده است) را می توان نامبرد.
درصد کاربرد مهندسی ارزش در صنایع مختلف جهان درصد كاربرد رشته 9/79 برق و الكترونیك 3/91 (حمل و نقل (راهسازی و ترافیك 90 تولید تجهیزات 5/84 ماشین‌سازی و تولید خودرو 50 صنایع شیمیایی 39 صنایع ساختمانی 5/37 صنایع غذایی
با تشكر از توجه شما