United Nations Industrial Development Organization 20.9.2018 PO^ISTO PROIZVODSTVO Tim za za{tita na `ivotnata sredina (Z@S) i programa za po~isto proizvodstvo (PP) UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Za {to }e stane zbor vo ovaa prezentacija? 20.9.2018 Formirawe na tim za za{tita na `ivotnata sredina (EKO tim) vo pretprijatieto Poddr{ka od rakovodstvoto na pretprijatieto U~estvo i motiviranost na vrabotenite Timska rabota Pre~ki, te{kotii Politika za Z@S vo pretprijatieto Definirawe na proektnite celi vo oblasta na Z@S vo pretprijatieto UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Formirawe na tim za Z@S Pri~ini za formirawe na tim za Z@S: 20.9.2018 Pri~ini za formirawe na tim za Z@S: Zatoa {to kako tim e polesno da se dostigne zaedni~kata cel; Zatoa {to postojat razli~ni pogoni/oddelenija vo pretprijatieto; Zatoa {to pretprijatieto ima vraboteni koi se kompetentni i imaat svest za potrebata za Z@S; Zatoa {to na tim, koj ima zaedni~ka cel, mu e potrebna koordinacija na rabotata od planiraweto do izvr{uvaweto na programata za PP; Zatoa {to e neophodno potrebna odgovornost za izrabotka na programata Umweltteam: Wer hat bereits ein Umweltteam? Gründe für die Bildung eines Umweltteams - wann ist es sinnvoll? Bildung eines Umweltteams - Vorgehen Auswahl der Umweltteammitglieder - Arbeitsblatt, Einzelarbeit Planung der ersten Sitzung: - Belcredi- Einzeichnen in den Stern - Stärken Schwächen Analyse: Ein Beispiel, wenn Zeit vorhanden UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Zada~i na timot za Z@S ... Postavuvawe na celite na proektot za PP 20.9.2018 Postavuvawe na celite na proektot za PP Vospostavuvawe evidencija na podatoci Pridobivawe na poddr{ka od strana na rakovodstvoto na pretprijatieto i negovo ubeduvawe da izraboti dokument za politikata na pretprijatieto vo oblasta na Z@S Definirawe na poedine~ni zada~i Podgotovka na ocenka na sostojbata vo pretprijatieto od aspekt na PP UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Zada~i na timot za Z@S ... 20.9.2018 Da se izvr{i finansisko-tehni~ka analiza od aspekt na PP Da se izanaliziraat pove}e opcii za PP i da se odbere optimalna Da se sprovede/realizira izbranata opcija Da se analiziraat rezultatite i da se podgotvi kone~en izve{taj Da se podgotvi programa za rabota vo oblasta na PP za slednata godina, odn. za naredniot period UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Kako da se formira tim za Z@S? 20.9.2018 Neophodna e soglasnost na rakovodstvoto Potrebno e vo timot da se izberat ~lenovi od razli~ni delovi na pretprijatieto: neposredno proizvodstvo, odr`uvawe, kontrola na kvalitet, razvoj, nabavki, smetkovodstvo …. Prv sostanok na timot UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Prv sostanok na timot za Z@S 20.9.2018 Pretstavnik na rakovodstvoto go otvora sostanokot Se iznesuvaat li~nite i profesional-nite pri~ini za formirawe na timot Se prika`uvaat potencijalite za namaluvawe na otpadni materii/ emisii i finansiskite za{tedi {to bi se postignale so odredeni zafati Se analizira sostojbata vo pogled na @S i potencijalite za podobruvawe Se izbira ime na timot (EKO tim; PP tim ...), slogan/moto na timot i sl. Se definiraat na~ini za interno izvestuvawe UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Poddr{ka od rakovodstvoto 20.9.2018 Pozitivno vlijanie od rezultatite na proektot ne samo za Z@S, tuku i na vkupnoto rabotewe, vklu~uvaj}i i finansiski efekti Na po~etokot na proektot na rakovodstvoto treba da mu se pretstavat mo`nite pridobivki: finansiski za{tita na `ivotnata sredina po~ituvawe na zakonski barawa uslov za izvoz (se po~esto!) ugled, reputacija (imix) na pretprijatieto ... UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Argumenti za voveduvawe na PP (1) 20.9.2018 FINANSII Finansiski za{tedi i zgolemuvawe na profitot Zgolemuvawe na produktivnosta Zgolemuvawe na u~estvoto na pazarot Konkurentnost @IVOTNA SREDINA Namaluvawe na koli~estvoto na otpadni materii i {tetni emisii Podobro iskoristuvawe na surovinite, energensite i dr. resursi Namaluvawe na rizikot od ekolo{ki incidenti UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Argumenti za voveduvawe na PP (2) 20.9.2018 PROPISI Ispolnuvawe na zakonski barawa UGLED Ugled na pretprijatieto vo o~ite na javnosta i aktuelnite i potencijalnite delovni partneri Dobri odnosi so sosedstvoto DRUGI PRIDOBIVKI Podobruvawe na merkite za za{tita pri rabotata Podobruvawe na kvalitetot na proizvodite Podobruvawe na organizacijata na rabotata UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Uloga na rakovodstvoto 20.9.2018 Vklu~uvawe na rakovodstvoto Poddr{ka na proektot za PP ”Dogovor” pome|u PP-timot i rakovodstvoto Otvorawe na prviot sostanok na timot Informirawe na vrabotenite za politikata za Z@S i za programata za PP vo pretprijatieto Formulirawe i potpi{uvawe na dokument za politikata za Z@S Dodeluvawe priznanija za uspe{na realizacija na proektot za PP UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Va`no! 20.9.2018 Neophodno e da se planira prvoto informirawe na site vraboteni za proektot za PP ZO[TO? (Z@S, finansiski za{tedi ...) [TO? (zagaduva~i, skapi surovinski materijali i energensi ...) KAKO? (so otkrivawe i otstranuvawe na slabite mesta vo raboteweto na pretprijatieto...) UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Planirawe na prvoto informirawe na site vraboteni za proektot za PP 20.9.2018 1. Pretprijatie: - naziv - broj na vraboteni - sedi{te/adresa na pretprijatieto 2. Lokacija: - vo pretprijatieto - na drugo mesto (kade?) 3. Koga: - vo rabotno vreme - nadvor od rabotnoto vreme 4. Informacija za PP: - sodr`ina i namena na programata - {to se o~ekuva od vrabotenite - natprevar na dobri idei 5. Kako da se izvestat vrabotenite? - oglasna tabla, vesnik/informator na pretprijatieto, e-po{ta, …. UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Kontinuirano informirawe na vrabotenite 20.9.2018 Vesnik na pretprijatieto Oglasna tabla Video prezentacija Sostanok so site vraboteni Sektorski sostanoci Dopis do site vraboteni Elektronska po{ta Godi{na poraka Objava preku interen sistem Lokalen vesnik/informator UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

U~estvo na vrabotenite 20.9.2018 Vklu~uvawe na vrabotenite Proektot za PP go opfa}a pretprijatieto kako celina Vo proektot za PP e neophodno u~estvo na site vraboteni vo site delovi Klu~ za uspeh e stru~niot (obrazovan) kadar i svesta kaj vrabotenite... UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Uloga na vrabotenite Inventivnost pri iznao|aweto re{enija 20.9.2018 Inventivnost pri iznao|aweto re{enija Izvr{uvawe/realizacija na proektot vo praksa (vo celina ili oddelni delovi) U~estvo vo nadminuvawe na eventualnite pre~ki, te{kotii itn. UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Motivirawe na vrabotenite 20.9.2018 Motivacija – eden od najva`nite vlijatelni faktori za uspeh! Vrabotenite, koi gi nemaat site informacii, ne mo`at da prezemat odgovornosti Vrabotenite, koi gi imaat site informacii, prezemaat celosna odgovornost za svoeto deluvawe Jan Carlzon UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006 11

Potrebi na sorabotnicite - sporedba 20.9.2018 Pogled na rakovodstvoto 1) dobra plata 2) dobri uslovi za rabota .. 9) priznanie/nagrada za dobra rabota 10) dobro poznavawe na celite na pretprijatieto Pogled na rabotnicite 1) priznanie/nagrada za dobra rabota 2) dobro poznavawe na proizvodite i celite na pretprijatieto 3) razgleduvawe na li~nite problemi 4) bezbednost pri rabotata 5) dobra plata 6) “qubezno” rakovodstvo .. 9) dobri uslovi za rabota UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Pogonski sili na motivacijata za rabota 20.9.2018 Finansiski Socijalni Rabota (rabotoholik) UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Finansiska motivacija: rezultat i kritika Pogonski sili na motivacijata za rabota 20.9.2018 Finansiska motivacija: rezultat i kritika Finansiskite pobudi se zna~ajni za zadovoluvawe na li~nite potrebi na vraboteniot nadvor od rabotnoto vreme IAKO ne go zgolemuvaat interesot za rabotata! UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Metodi na motivirawe: socijalni i finansiski 20.9.2018 Pofalbi i i nagradi Podolg odmor (plus 1 nedela) Ekskurzii, izleti Pla}awe na del od obrazovanieto Sportski aktivnosti Popusti pri kupuvawe Krediti za kupuvawe Privatna upotreba na infrastrukturata na pretprijatieto Finansiski nagradi (jubilejni, za rabota itn.) U~estvo vo raspredelba na dobivkata Pla}awe na {koluvawe Kazni (namaluvawe na platata) Akcii (hartii od vrednost) UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Metodi na motivirawe: organizaciski 20.9.2018 Mo`nosti za obu~uvawe i {koluvawe Namenski i redovni sostanoci Razbirawe za li~ni problemi Podelba na jasni zada~i so nazna~uvawe na pridobivki Transparentnost Informirawe Pofalbi i po~ituvawe Podelba na odgovornosta Dobar primer na rakovodewe Vizija namesto kvantita-tivni celi Zaedni~ki aktivnosti nadvor od pretprijatieto UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Potencijalna korist na vrabotenite 20.9.2018 Finansiska priroda Li~na priroda Ostanato Nagradi za dobri idei, rezultati i za{tedi vo soglasnost so interen pravilnik Ponuda za (dopolnitelno, povisoko)obrazovanie Lotarija Mo`nost za napreduvawe Natprevaruvawe so drugite vraboteni Pofalbi (vo informativni bro{uri, na oglasna tabla ...) Interen sistem za stimulirawe na rabotnicite da predlagaat unapreduvawa – natprevar na idei (plus nagrada za pobednikot) UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Timska rabota Uramnote`eni ulogi na poedincite Jasni celi 20.9.2018 Uramnote`eni ulogi na poedincite Jasni celi Sloboda na sprotivstaveni mislewa Me|usebna poddr{ka U~estvo vo konfliktni situacii Usoglaseno deluvawe Usoglaseno vodstvo Razvoj na poedinci niz timska rabota Dobra komunikacija UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Kakvi pre~ki mo`eme da o~ekuvame? 20.9.2018 ^ove~ki faktor - otpor Finansiski Tehnolo{ko-tehni~ki Organizaciski Grundsätzliche Probleme und Widerstände: Widerstände gegen Veränderungen jeglicher Art Auflagen und Gesetze werden als alleinige Richtschnur angesehen Anlage vom Hersteller als optimal eingeschätzt; daher keine Möglichkeit zur Manipulation und Optimierung Unterschätzen der Bedeutung von Umweltfragen kurzfristiges Denken und Planen Einstellung ‘Umweltschutz kostet nur’ Organisatorische Hemmnisse: keine Informationen und Daten verfügbar nicht geklärte Stellung des Abfallbeauftragten keine klaren Kompetenzen für die Umweltteam-Mitglieder zu starre Hierarchien Wirtschaftliche Schranken: Kapitalmangel falsche Prioritätensetzung mangelnde Wirtschaftlichkeit durch die Nicht-Berücksichtigung von nur schwer monetarisierbaren Werten wie Firmenimage. UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Primeri na izgovori 20.9.2018 Proizvodstvo: Vo tekot na instalacijata na nova oprema proizvodstvoto mora da zapre. Kontrola: Potrebno e da se vovedat novi postapki na kontrola. Skladi{te: Kaj baraweto za namaluvawe na zalihite }e se pojavi tesno grlo pri golema pobaruva~ka na proizvodi. Finansii: Za realizacija na proektot nema sredstva. Tehnolo{ka pre~ka: Upotrebata na nov materijal predstavuva nov problem za postoe~kata oprema. UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Politika za za{tita na `ivotnata sredina 20.9.2018 Politikata za Z@S vklu~uva: Jasno definirani strate{ki celi povrzani so Z@S i principi na dejstvuvawe Strate{ki obvrski: - koi gi postavuvame samite (analiza na ciklusot na ”`ivot” na proizvodot), - koi se baraat so normativite (EMAS, ISO14001, zakonski propisi) Analiza na za{titata na `ivotnata sredina UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Politikata za Z@S mora ... Da bide dostapna vo pi{uvana forma, 20.9.2018 Da bide dostapna vo pi{uvana forma, Da bide odobrena i potpi{ana od strana na top-menaxer, Da gi definira ramkovno celite vo oblasta na za{titata na `ivotnata sredina, Da bide sovremena, Da gi vklu~uva site vraboteni, Da bide dostapna na po{irokata javnost. UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Politika za Z@S: interna upotreba 20.9.2018 Menexmentot: Veren i posveten na Z@S Z@S ima strate{ko zna~ewe (ne e samo poedine~na aktivnost) Vrabotenite: Informirani za celite i principite na Z@S Znaat deka menaxmentot ja poddr`uva politikata na Z@S Menexerot odgovoren za Z@S: Proektite za Z@S postanuvaat pozna~ajni Mo`e da bara sredstva za realizacija na proekati Z@S UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Politika za Z@S: eksterna upotreba 20.9.2018 Posreduvawe na politikata za Z@S vo odnosite so: strankite dobavuva~ite dr`avnite organi sosedite mediumite nevladinite organizacii UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Programa za po~isto proizvodstvo – proektni celi 20.9.2018 Glavno barawe pred timot za Z@S e da postavi proektni operativni celi vo soglasnost so politikata za Z@S Operativni celi: - kvalitativni, na pr.”zna~itelno da se namali emisijata na gasovi vo okolinata”, - kvantitativni, na pr. ”da se sni`i godi{noto koli~estvo otpadoci i emisii za 5 %”. UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Osnovni na~ela za postavuvawe na celite 20.9.2018 Celite na proektot mora da bidat: prifatlivi za onie koi }e gi sproveduvaat aktivnostite, realno dosti`ni, fleksibilni, merlivi, motivira~ki, uskladeni so drugi aktivnosti vo pretprijatieto, razbirlivi. UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006

Barawa {to proizleguvaat od ovaa rabotilnica 20.9.2018 Formirawe na tim za Z@S Plan i organizirawe na prv sostanok na timot za Z@S Planirawe na po~etnoto informirawe na site vraboteni za proektot PP-2007/08 Podgotovka na nacrt-ekolo{ka politika na pretprijatietoi popolnuvawe na rabotnite listovi UNIDO CPP SKOPJE 20-24 NOVEMBAR 2006