Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Rrjeti «Kultura e parë, e dytë dhe interkultura: Për dinamikën e të rriturit në norma dhe sisteme referimi të ndryshme dhe midis tyre» Netzwerk Erst-, Zweit-, Interkultur: Zur Dynamik des Aufwachsens in und zwischen verschiedenen Norm- und Bezugssystemen Konferenca 5, Tiranë, 6./ /16

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Kontributi i institucioneve ku formohen mësues/e përsa i përket edukimit për qytetari demokratike (EDC) dhe përkrahjes së nxënësve në orientimin e tyre midis kulturës së parë, të dytë dhe interkultures Çfarë është apo do të ishte e nevojshme a) per formimin e mësuesve në vendin tonë, përsa i përket EDC-së dhe b) përkrahjes së anëtarëve të pakicave (përfshirë imigrantët dhe remigrantët) në orientimin e tyre midis kulturës së parë, të dytë dhe interkulturës? c) Çfarë është realizuar ne sistemin e edukimit në vendin tonë (module të detyrueshme dhe fakultative, etj)? Der Beitrag der zuständigen Institutionen zur Lehrerausbildung bezüglich der politischen Bildung (EDC) und der Schülerorientierung zur Erst-, Zweit- und Interkultur Was ist oder wäre notwendig: a) für die Lehrerausbildung in unserem Land betreff der politischen Bildung und b) für die Unterstützung der Minderheiten (einschließlich Auswanderer und Zurück- gekehrte) betreff deren Orientierung zwischen Erst-, Zweit- und Interkultur? c) Was ist in unserem Bildungssystem umgesetzt worden (Pflicht- und Nebenmodule, usw)? 2/16

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Formimi dhe kualifikimi i mësuesve për edukimin qytetar dhe shumëkulturor (1/2)  Programe të studimit për mësuesi në arsimin universitar, në nivelet Bachelor dhe Master:  për arsimin parashkollor  për arsimin fillor  për arsimin e mesëm të ulët  për arsimin e mesëm të lartë 3 / 16  Lehramtsstudiengänge in der Hochschulbildung Bachelor- und Masterprogramme für:  die vorschulische Bildung  die Grundschulbildung  die Sekundarstufe I  die Sekundarstufe II Lehrerausbildung und –fortbildung betreff der politischen und interkulturellen Bildung (1/2)

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur  Programe kualifikimi  për edukimin qytetar  për mësimin plotësues në diasporë  Nisma qeveritare  Marrëveshje ndërmjet Qeverisë së Shqipërisë dhe Qeverisë së Kosovës për mësimin plotësues të gjuhës shqipe në diasporë 4/16  Fortbildungsprograme  für die politische Bildung  für den Zusatzunterricht in Diaspora  Regierungsinitiativen  Gemeinsame Vereinbarung zw. den Regierungen Albaniens und Kosovas für den muttersprachlichen Zusatzunterricht in Diaspora Formimi dhe kualifikimi i mësuesve për edukimin qytetar dhe shumëkulturor (2/2) Lehrerausbildung und –fortbildung betreff der politischen und interkulturellen Bildung (2/2)

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur 5 /16 Institucioni i Arsimit të Lartë - HochschulenBADI MP/ b.o.M MSH/ w.o.M Universiteti i Tiranës/48 Universiteti “Fan Noli” i Korçës/351 Universiteti “Aleksandër Moisiu” i Durrësit/333 Universiteti “Luigj Gurakuqi” i Shkodrës/31103 Universiteti “Ismail Qemali” i Vlorës/372 Universiteti “Eqerem Çabej” i Gjirokastrës/281 Universiteti “Aleksandër Xhuvani” i Elbasanit/2131 Universiteti i Sporteve të Tiranës/1 Universiteti Evropian i Tiranës/1 Albanian University/21 SHLUJP “Marin Barleti”/1 SHLP “Hëna e plotë” Beder/12 Total

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Struktura e kurrikulës  Kurse:  të pedagogjisë së përgjithshme  për metodologjinë e mësimdhënies në lëndën e caktuar  nga fusha e lëndës për të cilën përgatitet si mësues  Praktikë  Prova finale Curriculumsstruktur  Lehrveranstaltungen:  Allgemeine Pädagogik  Fachbezogene Didaktik und Methodik  aus dem Fachgebiet, das später unterrichtet wird  Praktikum  Abschlussprüfung 6 /16

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Kurse që realizojnë formimin qytetar dhe shumëkulturor në programet e mësuesisë  Sociologji edukimi  Legjislacioni arsimor dhe reforma në arsimin parauniversitar  Edukimi shumëkulturor  Psikologji zhvillimi  Psikologji edukimi  Edukimi qytetar Lehrveranstaltungen zur Förderung der politischen und interkulturellen Bildung in den Lehrerausbildungs- programmen  Bildungssoziologie  Bildungsgesetzgebung und die Reform im voruniversitären Bereich  Interkulturelle Bildung  Entwicklungspsychologie  Bildungs- und Erziehungspsychologie  Politische Bildung 7 /16

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Rezultate të pritshme të të nxënit që lidhen me edukimin qytetar dhe shumë- kulturor të mësuesve të ardhshëm Përhapës të kulturës, emancipimit dhe qytetarisë; Edukatorë që nxisin pranimin e diversitetit social dhe harmonizimin e bashkëjetesës në një komunitet social me breza te kulturave te ndryshme; Modelues të vlerave etike dhe qëndrimeve demokratike, përkrahës dhe mbrojtës aktivë të çështjeve humane, të së drejtës dhe barazisë, paqes dhe lirisë; Profesionistë që njohin dhe trajtojnë dallimet kulturore dhe individuale të nxënësve. Vermittler/-in von Kultur, Emanzipation und Bildung (Zivilisiertheit) Pädagoge/-in, der/die die Akzeptanz der gesellschaftlichen Diversität und das harmonische Zusammenleben in der multikulturellen Gesellschaft fördert Vermittler/-in ethischer Werte und demo- kratischer Haltungen, sowie aktiver Unter- stützer und Beschützer von Humanität, Gerechtigkeit, Gleichheit, Freiheit und Frieden. Fachmann/-frau der/die die kulturellen und individuellen Unterschiede der Schüler erkennt und sich damit befasst. 8 /16 Erwartete Lernergebnisse in Bezug auf die politische und interkulturelle Bildung der zukünftigen Lehrer

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Tematika e trajnimit të mësuesve për mësimin plotësues  Rrënjët historike perëndimore të arsimit shqiptar  Trashëgimia kulturore përmes njohjes konkrete të vlerave kombëtare  Trajtimi i disa krijimeve folklorike shqiptare në shkollat shqipe në diasporë  Forcimi i partneritetit mësues-prind përgjatë programit të integruar të mësimit shqip në diasporë  Shqiptarët në hapësirë dhe në kohë  Westliche Wurzeln der albanischen Bildungsgeschichte  Kulturelles Erbe durch das Erkennen nationaler Werte  Behandlung der albanischen folklori- stischen Werke in den Diaspora- Schulen  Die Stärkung der Zusammenarbeit zwischen Lehrern und Eltern für den Zusatzunterricht in Diaspora  Die Albaner in Raum und Zeit 9 /16 Schwerpunkte der Lehrerfort- bildung für den Zusatzunterricht

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Tematika e trajnimit të mësuesve për edukimin qytetar  Konceptimi i shoqërisë demokratike  Qyetari aktiv dhe i përgjegjshëm  Konceptimi i të drejtave të njeriut  Dokumente për të drejtat e njeriut  Të drejtat e njeriut në Shqipëri  Zbatimi dhe shkelja e të drejtave të njeriut të shkollë  Mekanizmat e mbrojtjes së të drejtave të njeriut  Metodologjia e edukimit për të drejtat e njeriut  Konzeptualisierung der demokrat. Gesellschaft  Der aktive und verantwortungsvolle Bürger  Konzeptualisierung der Menschenrechte  Dokumente zum Thema Menschenrechte  Die Menschenrechte in Albanien  Die Umsetzung und die Verletzung der Menschenrechte in der Schule  Werkzeuge zum Schutz der Menschenrechte  Methoden zur Vermittlung der Menschen- rechte 10 /16 Schwerpunkte der Lehrerfort- bildung für die politische Bildung

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Problematika (1/2)  Edukimi shumëkulturor dhe edukimi për demokraci janë elemente të dobët në kurrikulat e mësuesisë:  Edukimi shumëkulturor ofrohet si lëndë e veçantë vetëm në dy programe studimi  Edukimi për qytetari ofrohet si lëndë e veçantë vetëm në programet për mësues të edukatës qytetare dhe të shkencave sociale  Trajnimi i tematikës së edukimit shumëkulturor dhe qytetar në programet e mësuesisë është i zbehtë dhe i pandjeshëm në formimin e mësuesve.  Die politische und interkulturelle Bildung sind in den Curricula der Lehramts- studiengänge schwach vertreten:  Die interkulturelle Bildung wird nur in zwei Studiengängen als eigenständiges Fach angeboten  Die politische Bildung wird als eigen- ständiges Fach nur für die Lehrer der Fachrichtungen Politische Bildung und Sozialwissenschaften angeboten  Die Behandlung der Schwerpunkte der Interkulturalität und der politischen Bildung ist in den Programmen der Lehreraus- bildung sehr schwach vertreten. 11 /16 Schwierigkeiten (1/2)

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Problematika (2/2)  Edukimi shumëkulturor dhe qytetar janë më tepër objekt i trajnimeve sesa i formimit fillestar të mësuesve  Kualifikimi i mësuesve është konceptuar më shumë si një kualifikim në kuadrin e lëndës që zhvillon mësuesi.  Bashkëveprimi ndërmjet Shqipërisë, Kosovës, Maqedonisë për mësimin në diasporë është i zbehte. Secili vend ka kontribute të veçanta  Die Interkulturelle Bildung wird mehr in den Fortbildungen (Trainings) als in der Ausbildung der Lehrer thematisiert  Die Lehrerausbildung ist eher als eine Qualifikation im Rahmen des Fachunterrichtes gedacht  Die Zusammenarbeit zwischen Albanien, Kosova und Mazedonien für den Zusatz- unterricht in Diaspora ist schwach, obwohl jedes Land etwas beigetragen hat. 12 /16 Schwierigkeiten (2/2)

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Rekomandime (1/3) 1.Përmirësimi i kurrikulave të mësuesisë duke reflektuar formimin më të plotë dhe në përputhje me kontekstin e ri social për edukimin shumëkulturor dhe qytetar të mësuesve të ardhshëm 2.Përmirësimi i kurrikulave të kualifikimit duke reflektuar formimin më të plotë dhe në përputhje me kontekstin e ri social për edukimin shumëkulturor dhe qytetar të mësuesve në detyrë 1.Verbesserung der Lehramtscurricula für eine umfassendere Ausbildung der zukünftigen Lehrer unter Berücksichtigung der neuen gesellschaftlichen Entwick- lungen und Anforderungen zur politischen und interkulturellen Bildung 2.Verbesserung der Weiterbildungscurricula für eine umfassendere Ausbildung der aktuellen Lehrer unter Berücksichtigung der neuen gesellschaftlichen Entwick- lungen und Anforderungen zur politischen und interkulturellen Bildung 13 /16 Vorschläge (1/3)

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Rekomandime (2/3) 3.Institucionalizimi i bashkëpunimit ndërmjet Shqipërisë, Kosovës, Maqedonisë, Malit të Zi për mësimin plotësues në diasporë në mënyrë të tillë që të krijojë një sinergji, pasi deri tani secili vend ka punuar më vete 4.Krijimi i një baze të dhënash të përbashkët për shkollat dhe format e tjera të organizimit institucional (që financohen nga qeveritë e shteteve ku jeton mërgata jonë) apo ato të vetorganizimit kulturor qytetar (të vetëfinancuara ose të finacuara nga donatorë joqeveritarë) të mësimit plotësues në diasporë në vende të ndryshme të botës 3.Die Institutionalisierung der Zusammen- arbeit zwischen Albanien, Kosova, Mazedonien und Montenegro, um so eine Synergie zum Thema “albanischer Zusatzunterricht” zu schaffen, da unsere Länder bis jetzt einzeln beigetragen haben 4.Das Errichten einer gemeinsamen Database über die Schulen in der weltweiten Diaspora, an denen Albanisch unterrichtet wird; über andere Institu- tionen, die von der Regierung des Landes ihres Wohnsitzes finanziert werden; sowie auch über Bürger- und Kulturvereine (die selbst oder durch Drittmittel gefördert werden) 14 /16 Vorschläge (2/3)

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Rekomandime (3/3) 5.Të aktualizohet Kurrikula e shkollës shqipe të mësimit plotësues në diasporë dhe të veprojë si një dokument i përbashkët për të katër vendet. 6.Të zgjerohet bashkëpunimi për trajnimin e mësuesve të diasporës duke përfshirë edhe mësues nga Maqedonia dhe Mali i Zi. 7.Të plotësohet paketa e materialeve për mësimin plotësues në diasporë. 8.Të kryhen vlerësime dhe kërkime periodike për mësimin plotësues në diasporë. 5.Das Schulcurriculum des Zusatz- unterrichtes in Diaspora soll aktualisiert werden und als gemeinsames Dokument für alle vier Länder zur Verfügung stehen. 6.Die Fortbildung der Albanisch-Lehrer in Diaspora soll erweitert werden, indem man auch mehr aus Mazedonien und Montenegro mit einbezieht. 7.Das Lehrmaterialienpaket für den Unterricht soll erweitert und vervollständigt werden. 8.Es sollen in regelmäßigen Zeitabständen Forschungen betrieben und Kritik zum Zusatzunterricht in Diaspora geübt werden 15 /16 Vorschläge (3/3)

Rrjeti Kultura e parë, e dytë dhe interkultura Netzëerk Erst-, Zëeit-, Interkultur Përgatitur nga grupi i ekspertëve të Shqipërisë Präsentiert von der Fachgruppe aus Albanien: Nikoleta Mita Astrit Dautaj Merita Xhumari Admir Kraja Tirana,