ბერნჰარდ შლინკის წამკითხველი

Präsentation zum Thema: "ბერნჰარდ შლინკის წამკითხველი"—  Präsentation transkript:

1 ბერნჰარდ შლინკის წამკითხველი
ლევან ცაგარელი

2 გეგმა გარდატეხა როგორც ისტორიული და კულტურული მოვლენა
გარდატეხა როგორც ისტორიული და კულტურული მოვლენა ლიტერატურული პროცესები გარდატეხის წლების გერმანიაში ( ) გარდატეხის ხანის გერმანულენოვანი ლიტერატურა ზოგი რამ ბერნჰარდ შლინკის შესახებ ექსკურსი: რა არის კოლექტიური ტრავმა? რომანის სიმბოლური, ინტექსტობრივი და თემატური ასპექტები იმპლიციტური დიალოგი ალფრედ ანდერშის მოთხრობასთან “ერთი მკვლელის მამა” (1980) წამკითხველი როგორც “განმანათლებლური ზღაპარი” და წარსული დაძლევის ცდა

3 გარდატეხა (Wende) გერმანიის გაერთიანება (1990)
დედაქალაქის გადატანა ბერლინში გლობალიზაცია, მასობრივი კულტურის წარმოშობა სოციალიზმის აღსასრული თავისუფლება  ფესვებისგან მოწყვეტა, მარტოსულობა, ღირებულებათა მsხვრება

4 ლიტერატურული პროცესები გარდატეხის წლების გერმანიაში (1990-2000)
ლიტერატურული დისკუსიები: დასავლეთისა და აღმოსავლეთის შერწყმა ლიტერატურის დანიშნულება: რამდენად პოლიტიკური შეიძლება იყოს ლიტერატურა? გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის მომავალი W.G. Sebald: Luftkrieg und Literatur (1999) ლიტერატურული დებატები Christa Wolf: Was bleibt (1990) Günter Grass: Ein weites Feld (1995) Martin Walser: Der Tod eines Kritikers (2002) ახალგაზრდა მწერლები იპყრობენ ლიტერატურულ სარბიელს - პოპ-ლიტერატურის წარმოქმნა (არავითარი პათეტიკა, არავითარი უტოპიები, მხოლოდ პრაგმატულობა): Christian Kracht: Faserland (1995), Thomas Meinecke: Tomboy (1998), Rainald Goetz: Rave (1998)

5 გარდატეხის ხანის გერმანულენოვანი ლიტერატურა
ომის შემდგომი ხანის გერმანილენოვანი ლიტერატურის დასასრული ყოველდღიური მინიმალიზმი: თხრობის დაბრუნება, ახალი გერმანული თხრობის წადილი, ახალი გასართობი ლიტერატურა, E- + U-Literatur გარდატეხის ხანის ლიტერატურა: თვითმხილველთა მონათხრობი, დღიურები, მოგონებები, ოქმები - ნოსტალგიური და კრიტიკული რეტროსპექტივა კონსერვატიზმი: დაბრუნება მითოსთან, რელიგიასა და რომანტიზმთან, ლიტერატურული ტრადიციის გაგრძელება (ბოთო შტრაუსის დრამატურგია) თემები: პირადი ცხოვრება, სხეული საკვანძო ტოპოსი: ბერლინი (დურს გრიუნბაინის ტრანზიტული პოეზია) მედიათა გავლენა: ინტერნეტ-ლიტერატურა

6 გარდატეხის ხანის გერმანულენოვანი ლიტერატურის თემატიკა
თემატიკა: ნაციონალ-სოციალიზმის ხანა, გდრ, ყოველდღიურობის აბსურდულობა, ახალგაზრდა თაობის ცხოვრების წესი ცნობილი მწერლები: Bernhard Schlink: Der Vorleser (1995) (წამკითხველი) Marcel Beyer: Flughunde (1996) Thomas Lehr: Nabokovs Katze (1999) Ingo Schulze: Simple Storys (1998) Helmut Krausser: Der große Bagarozy (1997) Judith Hermann: Sommerhaus später (1998)

7 Bernhard Schlink (1944) სამართალმცოდნეობის პროფესორი ბერლინში
სამართალმცოდნეობის პროფესორი ბერლინში კონსტიტუციური სასამართლოს მოსამართლე ნორდრაინ-ვესტფალიაში რამდენიმე კრიმინალური რომანის ავტორი ძირითადი თემა: სამართალი და სამართლიანობა წამკითხველი (1995) Liebesfluchten (2000) Die Frau auf der Treppe (2014) „Ich schreibe aus demselben Grund, aus dem andere lesen: Man will nicht nur ein Leben leben.“

8 ექსკურსი: რა არის კოლექტიური ტრავმა?
ძვ. ბერძნ. traúma - ჭრილობა ფსიქოლოგიაში: უკიდურესი ინტენსიურობის განცდა, რომლის დაძლევაც აღემატება ინდივიდის შესაძლებლობებს და დიდი ხნით აზიანებს მის თვითშეგნებას  გამოცდილება, რომელიც წარმოუდგენელი, შეურაცხმყოფელი, მტკივნეული ან სიცოცხლისთვის სახიფათო მუდმივი განმეორებითი განცდა სიზმრებში, მოგონებებსა და ჰალუცინაციებში კულტურაში: კოლექტიურ-იმპლიციტური მეხსიერების თანმდევი ეფექტი (კოლექტიური ცოდნისა და ცნობიერების ელემენტების უმართავი გახსენება)  გენოციდი როგორც უნდა გამოითქვას ტრავმული მოგონება იმის მიუხედავად, რომ იგი „გამოუთქმელია“? როგორ უნდა იქცეს ტრავმა კულტურული მეხსიერების ნაწილად?

9 ჰოლოკოსტი როგორც კოლექტიური ტრავმა

10 კოლექტიური ტრავმის რეპრეზენტაცია

11 “წამკითხველი” - განსჯა სათაურის შესახებ

12 Michael Berg & Hanna Schmitz
„Bei uns zu Hause weinte man nicht so. Man schlug nicht, nicht mir der Hand und erst recht nicht mit einem Lederriemen. Man redete.“ Denken vs. Handeln: „Aber das Handeln vollzieht nicht einfach, was davor gedacht und entschieden wurde.“ Frau Hanna Schmitz: in Siebenbürgen aufgewachsen, mit 17 nach Berlin gekommen, Arbeiterin bei Siemens, mit 21 zu den Soldaten geraten, nach dem Krieg alle möglichen Jobs, Straßenbahnschaffnerin, keine Familie, 36 – „Das alles erzählte sie, als sei es nicht ihr Leben, sondern das Leben eines anderen, den sie nicht gut kennt und der sie nichts angeht.“ „Ebenso war es mit der Zukunft […] sie mochte nicht einmal bis Ostern denken.“ „die Einladung, im Inneren des Körpers die Welt zu vergessen“ „Sie war von peinlicher Sauberkeit.“ „Sie fühlte sich bei mir zu Hause als Eindringling.“

13 ჰანა როგორც ფსიქოპომპოსი
სასიცოცხლო ენერგია, რომელიც ადამიანის სიცოცხლის ზღვრებს აფართოებს სულის წინამძღოლი გაჭირვების, კრიზისის, გარდამავალი ეტაპის ან ინიციაციის დროს შუამავალი ორ სამყაროს შორის იდუმალი, ამბივალენტური, ღვთებრივ-დემონური ბუნება ანიმა (კ.გ.იუნგი)

14 ჰანა როგორც დათრგუნული მოგონება
დანაშაული: „Hanna als Krankheit? Ich schämte mich. Aber von Hanna reden konnte ich erst recht nicht.“ das Gefühl der Schuld „ich die Erinnerung an Hanna zwar verabschiedet, aber nicht bewältigt hatte. Mich nach Hanna nie mehr demütigen lassen und demütigen, nie mehr schuldig machen und schuldig fühlen, niemanden mehr so lieben, daß ihn verlieren weh tut.“ რეპრესია: „Ich gewöhnte mir ein großspuriges, überlegenes Gehabe an, ich präsentierte mich als einen, den nichts berührt, erschüttert, verwirrt.“ კონფრონტაცია დათრგუნულ ტრავმასთან: „Ich erschrak. Ich merkte, daß ich Hannas Haft als natürlich und richtig empfunden hatte… weil sie in der Zelle raus aus meiner Welt, raus aus meinem Leben war. Ich wollte sie weit weg von mir haben, so unerreichbar, daß sie die bloße Erinnerung bleiben konnte, die sie in den vergangenen Jahren für mich geworden und gewesen war.“ „Die Betäubung wirkte nicht nur im Gerichtssaal und nicht nur so, daß ich Hanna erleben konnte, als sei es ein anderer, der sie geliebt und begehrt hatte, jemand, den ich gut kannte, der aber nicht ich war.“

15 ოდისეა როგორც პრეტექსტი
ჰანა თუ სოფი (- ნავსიკაა?) ოდისეა ≠ შინ დაბრუნების ამბავი = მოძრაობის ამბავი: ერთდროულად მიზანმიმართული და უმიზნო, შედეგიანი და ამაო. - სამართლის ისტორია

16 სამართლისა და სამართლიანობის ურთიერთმიმართების პრობლემა
უკუქცევადი სასჯელის პრობლემა: „Genügt es, daß der Paragraph, nach dem die KZ-Wächter und -Schergen verurteilt werden, schon zur Zeit ihrer Taten im Strafgesetzbuch stand, oder kommt es darauf an, wie es zur Zeit ihrer Taten verstanden und angewandt und daß er damals eben nicht auf sie bezogen wurde? Was ist Recht? Was im Buch steht oder was in der Gesellschaft tatsächlich durchgesetzt und befolgt wird?“ სირცხვილი როგორც განაჩენი: „Wir alle verurteilten unsere Eltern zu Scham.“ მოვალეობა: „Was hätten Sie denn gemacht?“  ჯალათის ფენომენი დანაშაულის გრძნობა: „Und wenn ich nicht schuldig war, weil der Verrat einer Verbrecherin nicht schuldig machen kann, war ich schuldig, weil ich eine Verbrecherin geliebt hatte.“ „Ich war Zuschauer gewesen und plötzlich Teilnehmer geworden, Mitspieler und Mitentscheider.“ „Ich wollte Hannas Verbrechen zugleich verstehen und verurteilen… Aber beides ging nicht.“ ადამიანი = სუბიექტი

17 ანალფაბეტიზმის / დევიაციის გამჟღავნების შიში როგორც კატასტროფის მიზეზი

18 იმპლიციტური დიალოგი ალფრედ ანდერშის მოთხრობასთან “ერთი მკვლელის მამა” (1980)

19 კოლექტიური დანაშაულის თემა
სტუდენტური მოძრაობა: „Der Fingerzeig auf die Schuldigen befreite nicht von der Scham. Aber er überwand das Leiden an ihr. Er setzte das passive Leiden an der Scham in Energie, Aktivität, Agression um.“ „Ich mußte eigentlich auf Hanna zeigen. Aber der Fingerzeig auf Hanna wies auf mich zurück. Ich hatte sie geliebt.“ მშობლები - დამნაშავეთა, მაყურებელთა, მომთმენთა და შემგუებელთა თაობა: „War die Absetzung von den Eltern nur Rhetorik, Geräusch, Lärm, die übertonen sollten, daß mit Liebe zu Eltern die Verstrickung in deren Schuld unwiderruflich eingetreten war?“ „Wie sollte es ein Trost sein, daß mein Leiden an meiner Liebe zu Hanna in gewisser Weise das Schicksal meiner Generation, das deutsche Schicksal war, dem ich mich nur schlechter entziehen, das ich nur schlechter überspielen konnte als die anderen.“ წერა: „Als ich selbst zu schreiben begann, las ich ihr auch das vor… Hanna wurde die Instanz, für die ich noch mal alle meine Kräfte, alle meine Kreativität, alle meine kritische Phantasie bündelte.“

20 წამკითხველი როგორც “განმანათლებლური ზღაპარი” და წარსული დაძლევის ცდა
„Analphabetismus ist Unmündigkeit. Indem Hanna den Mut gehabt hatte, lesen und schreiben zu lernen, hatte sie den Schritt aus der Unmündigkeit zur Mündigkeit getan, einen aufklärerischen Schritt.“ ლიტერატურა როგორც ჰუმანიზაციის საშუალება Jewish League Against Illiteracy „Vielleicht habe ich unsere Geschichte doch geschrieben, weil ich sie loswerden will, auch wenn ich es nicht kann.“

21 გმადლობთ ყურადღებისთვის!